Etyka architekta – zasady projektanta

W zawodzie architekta etyka związana jest z odpowiedzialnością za projektowane przestrzenie i budynki. Mieszkamy, pracujemy i codziennie przebywamy w miejscach, których użytkowość i oddziaływanie na środowisko zależy w dużej mierze od wizji osoby lub zespołu, który je projektował. Prelegenci Future Builders również opowiedzieli o swoim podejściu do etyki w pracy.

Dwa znaczenia

Z jednej strony, podstawowe i formalne zasady pracy architekta określają wprost uchwały. Kodeks Etyki Zawodowej Architektów został opracowany przez Izbę Architektów Rzeczypospolitej Polskiej (IARP) na podstawie projektu dokumentu Rady Architektów Europy. Dokument zakłada, że architekci oraz wszystkie podmioty, których może to dotyczyć powinni, oprócz najwyższego poziomu usług i profesjonalizmu, angażować się w rozwój kultury, jak również środowiska – dzieląc się swoją wiedzą i doświadczeniem.

W dalszych częściach autorzy kodeksu podkreślają w szczególności znaczenie odpowiedzialności za społeczeństwo. Podniesiony zostaje również aspekt nieprzystępowania do „wątpliwych etycznie” projektów. Dodatkowo – architekt to przecież zawód zaufania publicznego.

Nie jest to jednak pełny zakres znaczenia etyki i odpowiedzialności projektantów. W pełnym znaczeniu chodzi o wpływ na dobro przyszłych pokoleń, postępujące zmiany klimatyczne i negatywny wpływ człowieka na planetę. Każdy z rozmówców dra Piotra Żabickiego podczas Future Builders 2021 w swojej rozmowie odnosił się do moralności i zasad etycznych, którymi kieruje się w życiu zawodowym.

Różne podejścia – podobne idee

Reguły moralne są podstawą tworzenia środowiska życia człowieka, a więc również otaczającej go architektury. Robert Konieczny – pierwszy z prelegentów mówił, jak ważne jest projektowanie zielonych przestrzeni i budynków, które nie produkują gazów cieplarnianych (a wręcz wiążą je w sobie), nie szkodzą środowisku i zacieśniają lokalne społeczności zamiast je rozpraszać. Szef KWK Promes podkreślił, że w swoich pracach dąży do jak największego przenikania się natury z zabudową i jak najlepszej funkcjonalności dla ludzi – na lata.

Przemo Łukasik do kwestii etycznych odnosił się właściwie podczas całego wywiadu. Współzałożyciel Medusa Group podkreślał, jak ważne jest niekrótkowzroczne projektowanie i budowanie przestrzeni nie tylko dla teraźniejszych mieszkańców, ale z myślą o przyszłych pokoleniach. O realizacjach nie powinien decydować aspekt ekonomiczny a to, jak projekt będzie funkcjonował na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Dodał, że to rewitalizacja starych budynków – zamiast budowania nowych, jest odpowiedzią na problemy współczesnej architektury miast, którą powinni kształtować ludzie, a nie deweloperzy.

 – Rewitalizacja jest jednym z narzędzi odpowiedzialnego projektowania. Na wielu poziomach.  – podsumował.

O tym, jak ważne jest ratowanie istniejących budynków mówił (między innymi) również kolejny prelegent Future Builders. Zbigniew Maćków uważa, że za jego zawodem idzie misja poprawiania świata i rozwiązywania problemów – czasem nawet tych nieznanych „zwykłym ludziom”, a nawet inwestorowi. Podczas spotkania z dr Piotrem Żabickim szef wrocławskiego biura Maćków Pracownia Projektowa (MPP) mówił, że ideami jakimi powinien kierować się w pracy architekt są jego zdaniem witruwiańskie funkcjonalności, trwałość i piękno. Najbardziej etyczne są wg Maćkowa funkcjonalne i „zielone” osiedla wielorodzinne, a przyszłością miast jest gęsta zabudowa – jednak przenikająca się z naturą.

Inny z rozmówców – Alvaro Leite Siza podkreślał, że architekt musi umiejętnie ważyć lojalność wobec klienta i inwestora z odpowiedzialnością za społeczeństwo i środowisko. Według portugalskiego architekta i designera, najłatwiejszą drogą do pogodzenia tych potrzeb jest dialog i edukacja – w jak najszerszym ujęciu. 

– Najważniejsze dla mnie jest, by wszyscy razem próbowali tworzyć lepszą przestrzeń do życia, starali się udoskonalać czekającą nas przyszłość. Musimy otwierać się na świat, traktować środowisko jako globalny problem i szukać rozwiązań jako globalna społeczność – powiedział Alvaro Leite Siza.

Ostatni z prelegentów – Bogdan Zaha, przyznał, że w nowoczesnych, geometrycznych formach projektowania widzi szanse na lepsze sprostanie problemom współczesnych społeczności. Nie uważa jednak, że rozwijające się technologie zmienią oblicze zawodu architekta, a jedynie udoskonalą go. Główny architekt londyńskiego biura Zaha Hadid Ltd. Opowiadał o parametryzmie we współczesnej architekturze, który pozwala na idealne dopasowanie projektowanych brył i wnętrz do ich przeznaczenia – uwzględniając potrzeby ludzi, którzy będą w nich żyć i środowiska, które je otacza.

Nie tylko o etyce

Wszyscy rozmówcy Future Builders 2021, chociaż w inny sposób, mówili o tych samych ideach i moralnych wskaźnikach, którymi kierują się podczas pracy. Zapisy rozmów można obejrzeć na stronie głównej Future Builders i oficjalnym kanale Aluprof na YouTube lub odsłuchać jako podcast na oficjalnym kanale Future Builders w serwisie Spotify.

Platforma „Future Builders”, powstała z inicjatywy lidera branży stolarki aluminiowej Aluprof SA i jest miejscem wymiany opinii czołowych architektów z Polski i z zagranicy, którzy na co dzień pracują przy progresywnych, międzynarodowych projektach kreując świat, w jakim żyjemy. Więcej informacji o prelegentach z 2021 roku oraz baza wiedzy są dostępne na stronie https://future-builders.com/pl/  i stronie producenta: https://aluprof.eu.